Dünyada Bir İlk

Akdeniz Üniversitesi, tıp tarihinde yeni bir sayfa açtı. Ekip, dün 9 saatlik bir ameliyatla Türkiye’deki ilk yüz naklini gerçekleştirdi.
Antalya Uşak arasında dün çok heyecanlı bir koşuşturma yaşandı. O koşuşturmanın sonunda da Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde birçok ilke imza atıldı.
Uşak’ta 13 gün önce trenin altına atlayarak intihar girişiminde bulunup ağır yaralanan tekstil işçisi, 6 çocuk babası Ahmet Kaya’nın (39) beyin ölümü gerçekleşti. Doktorlarıyla görüşen ailesi, Kaya’nın tüm organlarını bağışlama kararı verdi. Bunun üzerine Antalya’dan yola çıkan Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi ve Estetik Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Ömer Özkan başkanlığındaki özel ekip, Sağlık Bakanlığı tarafından görevlendirilen uçakla Uşak’a ulaştı.
Uşak Devlet Hastanesi’nde 6 saat süren operasyonla vericiden alınan iki kol, sağ bacak ve yüz, kısa sürede havalanına getirildi. Kaya’nın operasyon sırasında kalbinin durması üzerine iç organları işlevini yitirdi, kadavradan alınan göz korneaları ise, özel ambulans ile Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne gönderildi.Uşak’taki havaalanında da ekibi başka bir macera bekliyordu. Sağlık Bakanlığı’na ait hava ambulans uçağının kanatlarında, aşırı soğuk nedeniyle buzlanma meydana geldi. Bunun üzerine teknik personel uçağın kanatlarını alkolle yıkayarak uçuşa hazır hale getirdi. Ardından zamana karşı yarış yeniden başladı.
Ambulans uçak saat 02.00’de Uşak’tan Antalya’ya havalandı. 45 dakika sonra Antalya Havalimanı’na inen uçaktaki uzman ekip, kendilerini bekleyen minibüslerle Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne geçti.
Hastanede ise ayrı bir koşuşturma vardı. Bebekken çıkan bir yangında yüzünden yaralanan 19 yaşındaki Uğur Acar ve 23 yıl önce elektrik çarpması sonucu iki kolu ve sağ bacağını kaybeden Atilla Kavdır (34) ameliyata hazırlandı.Antalya’nın Manavgat ilçesine bağlı Gebece Köyü’nde oturan Uğur Acar’ın 40 günlükken beşiğinde uyuduğu sırada evlerinde çıkan yangında alev alan battaniyenin üzerine düşmesi sonucu yüzünün yüzde 90’ı yandı. Bir mermer atölyesinde çalışan Acar, uzun süredir yüz nakli ameliyatı için bekliyordu.
Bugüne kadar Şişli Etfal Hastanesi ile Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde çeşitli ameliyatlar geçiren Uğur Acar, önceki gün öğle saatlerinde rutin kontrol için Akdeniz Üniversitesi Hastanesi’ne gelerek Prof. Ömer Özkan tarafından muayene edildi, kontrolün ardından otobüs ile Manavgat’a döndü. Acar otobüsten indiği sırada telefonla arandı, müjdeli haberi aldı. Türkiye’de ilk defa gerçekleştirilecek ameliyata Prof. Özkan’ın başkanlık edeceği açıklandı. Saat 03.30 sıralarında başlanan iki ameliyatı da AÜ Tıp Fakültesi Hastanesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi ve Estetik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Özkan’ın başkanlığındaki ekip gerçekleştirdi.
Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı’nda görevli Prof. Dr. Serdar Tüzüner, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı’nda görevli Prof. Dr. Necmiye Hadimoğlu ile Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi ve Estetik Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Özlenen Özkan’ın katıldığı operasyonda plastik cerrah asistanları Dr. Harun Şimşek, Dr. Kerim Ünal, Dr. Mehmet Can Obur ve Dr. Polat Biçici ile anestezi asistanları Dr. Emel Gündüz, Dr. Filiz Bilgiç, Dr. Cahide Kozan ve Dr. Özgen Özmete görev yaptı. Ameliyatta hemşireler Derya Sülge ve Ayşe Kavak yer aldı.
Ahmet Kaya’dan alınan iki kol ve sağ bacağın nakledildiği, Kepez ilçesinde oturan Atilla Kavdır 11 yaşındayken evlerinin önündeki elektrik tellerine konan güvercinleri uçurtmak için demir sopa ile tellere vurduğunda elektrik akımına kapılmış. Kavdır’ın iki kolu, dirseğin 7 santimetre altından, sağ bacağı diz üstünden kesilmiş.
9 SAAT SÜRDÜ
Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Prof. Dr. Tuncer Karpuzoğlu Organ Nakli Enstitüsü’nde, Ahmet Kaya’nın yüzünün Uğur Acar’a nakledilmesi ameliyatı tam 9 saat sonra, saat 12.30’da tamamlandı. Kaya’nın kolları ile sağ bacağının da Atilla Kavdır’a nakledilmesi ameliyatı 11 saat sürerek, saat 14.30’da tamamlandı.
Ameliyatların ardından Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İsrafil Kurtcephe ve Prof. Özkan basın toplantısı düzenledi.
Akdeniz Üniversitesi’nin organ nakli alanında bugün gerçekleştirdiği operasyonlarla bugün dünyada kimsenin yapmadığı ilklere imza attığını kaydeden Prof. Kurtcephe, şöyle konuştu: “Türkiye’nin ilk yüz nakli gerçekleşmiş oldu. Yine donör olarak bir Türk insanı, Allah rahmet eylesin, tüm uzuvlarını bağışlamak suretiyle tıp tarihine ismini altın harflerle yazdırmış oldu. Akdeniz Üniversitesi, yüz nakli ve aynı anda aynı hastaya çift kol ve bacak nakliyle dünyada büyük başarıya imza attı. Türk milletinin huzurunda ameliyatı gerçekleştiren ekibe teşekkür ediyorum. Kritik 10-15 günümüz var. Bu süreyi de atlatırsak adımızı tarihe altın harflerle yazdırmış olacağız” diyen Özkan şöyle devam etti:?“Bu kritik eşiğin ardından 3- 6 ay ve bir yıl gibi dönemler var. Biz onlar için hazırlıklarımızı yaptık. İlk 10 günü atlatmak önemli. Arkadaşlarımıza söylüyorduk, ‘1 ay içinde yapacağız’ diyorduk. 20’nci günde yaptık. Dünyada ilk defa bir aile hem yüzü hem de uzuvları bağışlıyor. Bu bizim başarımız kadar onların da erdemi” dedi.
REDDETME İHTİMALİ VAR
Yüzün dokuyu kabul etmeme ihtimali olduğunu ve en çok korktukları şeyin de bu olduğunu ifade eden Prof. Özkan; “Doku uyuşmazlığı olursa kötü şeyler oluyor, yüzü almak zorundasınız. Yüzün yerini almayacak vücudun başka yerlerinden doku almak zorunda kalırsınız. Ancak 1 yılı atlattıktan sonra böyle bir şeyi pek fazla beklemiyoruz” diye konuştu.
Yüz nakli olan Uğur Acar’ın ameliyattan sonra da psikiyatri takibinde olacağını da dile getiren Prof. Dr. Özkan, “Ameliyat sonrası beklenmeyen gelişmeler tabii ki olabilir. Onun için hazırlıklarımız var. Nasıl bir müdahalede bulunacağımızı hazırlamış durumdayız. Bir sorun yaşayacağımızı düşünmüyorum” diye konuştu.
DÜNYADA DA BİR İLK
Türkiye’nin ilk yüz nakli ameliyatının yanı sıra daha önce kol ve bacak nakli operasyonlarının ayrı yapıldığı ancak, aynı hastaya iki kol ve bir bacak naklinin de dünyada bir ilk olduğu belirtildi. Yandaki fotoğrafta Uğur Acar, yüz nakli sonrası görülüyor.
3 ADAY ARASINDAN SEÇİLDİ
Yüz nakli için Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde; 19 yaşındaki Uğur Acar’ın yanı sıra tandıra düşme nedeniyle yüzü tamamen yanan, saçı ve göz kapakları olmayan, bu nedenle de okula gidemeyen 15 yaşındaki Leyla Demirci ile eşinden gördüğü şiddet nedeniyle girdiği bunalım sonucu 18 yıl önce kendisini boğazından av tüfeğiyle vurarak intihar girişiminde bulunan ve yüzünde tahribat oluşan Zonguldaklı 49 yaşındaki Sezgin Ergen aday olarak hazırlanmıştı.
Çocuklarımın ellerini tutacağım
Ameliyat öncesi biraz stresli ve heyecanlı olduğunu anlatan Kavdır, “Çocuklarım bu şekilde alıştığından dolayı, sürpriz bir şekilde karşılarına çıkmak istiyorum. Çocuklarımın ellerini tutup gezeceğim” dedi. Kavdır’ın bir hayali de çocuklarıyla, kendi kullandığı otomobille gezmek.
KARDEŞLERİ KAN BULUNAMADIĞI İÇİN ÖLMÜŞ...
Ahmet Kaya’nın ailesi, aynı anda yüz, kol ve bacak bağışıyla Türkiye’de bir ilke imza attı. Ahmet Kaya’nın ablası 52 yaşındaki Fadime Çil de kendi organlarını 5 yıl önce bağışlamış... “Yüz nakli olan bana ‘ablam’ desin yeterli” diyen Fadime Çil, şunları anlattı: “2006 yılında trafik kazası sonucu kız kardeşimi kaybettim. Ağır yaralanan kız kardeşime gerekli kanı bulamamıştık. Kan bulamayıp kardeşimi kaybedince 5 yıl önce organ bağışında bulundum. Kardeşim de benim arkamdan organlarını bağışladı. ’Fişini çektirsem günaha girer miyim’ diye içime şüphe düşünce müftülüğe sordum. ’Caiz’ denince organlarını bağışladım.”
GÖZYAŞLARI İÇİNDE TOPRAĞA VERİLDİ
Uşak’ta, hayatına son vermek için kendini yük treninin altına atan, ağır yaralı olarak kaldırıldığı Uşak Devlet Hastanesi’nde beyin ölümü gerçekleşen ve organları bağışlanan 39 yaşındaki Ahmet Kaya’nın cenazesi gözyaşları içinde Uşak Belediyesi Asri Mezarlığı’nda toprağa verildi. Aileye başsağlığı dileyen Vali Özdemir Çakacak, “Şu anda Ahmet Kaya’dan alınan organlar Antalya’da iki gence hayat veriyor. Allah rahmet eylesin ben aileye başsağlığı diliyorum. Ailenin durumu da kolay değil canlarını kaybettiler ama verdikleri kararla da iki insana can verdiler” dedi.
Sağlık Bakanlığı: Fonksiyonellik izlenecek
Türkiye’deki ilk yüz nakli Sağlık Bakanlığı’nda da heyecanla karşılanırken, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Prof. Dr. İrfan Şencan, “Tabii burada önemli olan fonksiyonel başarının yüksek olması. Mimikler güzel çıkacak mı, yemek yerken, gülerken, ağlarken fonsiyonlar ne kadar başarılı olacak bunlar önemli” dedi. Şencan, fonksiyonel başarı kadar hastanın psikolojisinin nasıl olacağı konusunda da gerekli hazırlıkların yapıldığını belirtti. Şencan, vakada başarılı olunması halinde, Avrupalı doktorları “Nasıl yaptınız?” diye sormak için Türk doktorların kapısında görebileceklerini belirtti. Yüz naklini kapsayan mevzuatın iki hafta önce çıkarılarak resmileştirildiğine dikkati çeken Şencan, “Daha önce ‘Organ vericisi bulunursa özel izinle nakilleri yaptırabiliriz’ demiştik. Şimdi mevzuat haline geldi” dedi.
Bugüne dek 4 kez yapıldı
Dünyanın ilk yüz nakli İspanya’da yapıldı. 20 mart 2010’da gerçekleştirilen operasyonda silahla vurulan bir Oscar adlı bir erkek hastaya 30 kişilik ekip tarafından yüz nakli gerçekleştirildi. İkinci nakil ise Fransa’da yapıldı. 8 Temmuz 2010’da Creteil Henri-Mondor adlı hastanede yüz nakli operasyonu başarıyla gerçekleştirildi. Üçüncü tam yüz nakli ise 2011 yılının Mart ayında ABD’de yapıldı. Bir kilisenin duvarını boyarken elektrik kablosunun yüzüne değmesi sonucunda hasar gören Dallas Wiens adlı adamın operasyonu da başarıya ulaştı. En sonuncusu ise yine ABD’de Charla Nash adlı kadın için gerçekleştirildi. 2011’in Mayıs ayındaki ameliyat Nash’in şempanze saldırısı sonucunda zarar gören yüzüne uygulandı.
Alınan organların yerine protez takıldı
Uşak İli Organ Bağışı Koordinatörü Dr. Zafer Aydın, Ahmet Kaya’nın yüzünün yerine silikon ve özel maddeden aslıyla bire bir örtüşen maske yapıldığını, alınan organlarının yerine protez takıldığını belirterek, Ahmet Kaya’nın yakınları büyük bir fedakarlıkla organlarını bağışladığını anlatırken, “Defin işlemlerini tamamladık. Cenazeyi defnedeceğiz. Sonuna kadar da ailenin yanında olacağız. Ailemizin yaptığı büyük fedakarlığı takdir etmek görevimiz. Ahmet Kaya’dan alınan yüzün yerine kompozit bir dokudan oluşan maske takıldı. Yüz şeklinde herhangi bir değişiklik olmadı. Alınan iki kol ve sağ bacağının yerine ise protez takıldı. Ailenin talebi ve prosedür olarak böyle gerekiyordu” dedi.
DÜNYANIN TANIDIĞI EKİP
Prof. Dr. Ömer Özkan ve ekibi, Türkiye’nin ilk çift kol naklini ve dünyada kadavradan ilk rahim naklini de gerçekleştirdi. Muğla Milas’ta trafik kazasında hayatını kaybeden Fatih Demirel’in (23) iki kolu, 25 Eylül 2010’da, aynı ekip tarafından, Aydın’da 2008 yılında iki kolunu dirsek altından mısır silaj makinesine kaptıran Cihan Topal’a (29) nakledildi. Özkan başkanlığındaki ekip, 9 Ağustos 2011’de Derya Sert’e (21) 7 saat süren operasyon sonunda dünyanın ilk kadavradan rahim naklini yaptı. Daha önce birçok ülke doktorlarının canlı vericiden denediği, fakat başarılı olamadığı rahim naklini bu kez kadavradan alarak yapan ekip tıp literatürüne geçti. Derya Sert’e, nakilden önce uygulanan tüp bebek işlemiyle hazır bekletilen dondurulmuş embriyo bu yıl Ağustos ayında nakledilecek.
EN BÜYÜK YARDIMCISI EŞİ
Nakillerin mimarı olarak gösterilen Hacettepe Üniversitesi mezunu Prof. Dr. Ömer Özkan’ın en büyük yardımcısı aynı hastanede görev yapan AÜ Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi ve Estetik Anabilim Dalı Başkanı olan eşi Yrd. Doç. Özlenen Özkan... Ömer Özkan, geçen 27 Aralık’ta düzenlenen törenle ’Prof. Dr.’ unvanını alarak ’biniş’ giydi. Anabilim Dalı Başkanı olan Ömer Özkan, yeni unvanıyla ’Öğretim Üyesi’ olurken, ana bilim dalı başkanlığı görevini de o tarihten itibaren eşi Özlenen Özkan üstlendi.